Kody QR – wszystko, co powinieneś wiedzieć o tej technologii

Kiedyś wykorzystywane głównie w japońskim przemyśle motoryzacyjnym, dziś spotykane wszędzie – na opakowaniach, biletach, menu w restauracjach, a nawet… na nagrobkach! Kody QR to jeden z tych technologicznych wynalazków, który ułatwia życie na każdym kroku. Czym jednak są i czy można z nich bezpiecznie korzystać?

Czym są kody QR?

Kody QR wydają się wynalazkiem ery smartfonów, ich historia jest jednak o wiele dłuższa. Powstały w 1994 roku w Japonii, a ich twórcą jest firma Denso Wave. Stworzone przez nią kody QR (Quick Response – „szybka odpowiedź”) miały usprawnić śledzenie części samochodowych w zakładach Toyoty. Od tradycyjnych kodów kreskowych odróżnia je to, że:

• mogą przechować więcej danych – kod kreskowy mieści do 20 znaków, kod QR – nawet kilka tysięcy; można w nim zaszyfrować link, dane kontaktowe czy nawet cały tekst;
• są bardziej elastyczne, co oznacza, że można je skanować pod różnymi kątami;
• są odporne na uszkodzenia, dzięki czemu kod QR można odczytać nawet jeśli jego jest zasłonięty czy uszkodzony.

Jak kody QR podbiły świat?

Co ciekawe, Denso Wave nigdy nie opatentowało kodów QR, dzięki czemu mogły się swobodnie rozwijać. Nie od razu stały się jednak globalnym fenomenem. Przez wiele lat były wykorzystywane głównie w przemyśle, dopiero w erze smartfonów i rozwoju internetu mobilnego zaczęły zdobywać popularność wśród konsumentów. Do ich popularności przyczyniły się nowoczesne smartfony, które pozwalają na szybkie skanowanie bez potrzeby instalowania dodatkowych aplikacji. Sprawiło to, że kody QR nie tylko weszły do codziennego życia, ale wręcz zdominowały je, stając się nieodłącznym elementem zakupów online, reklamy, marketingu, a także wydarzeń kulturalnych czy sportowych. Stały się one symbolem nowoczesności, wygody, a także higieny i bezkontaktowości.

Rodzaje kodów QR – statyczne vs. dynamiczne

Na pierwszy rzut oka kody, które można spotkać w restauracjach, na plakatach czy w reklamach, mogą wydawać się identyczne. Jednak za tą samą formą kryją się różne technologie o zróżnicowanych funkcjonalnościach i zastosowaniach.

Najprostszą z nich są kody QR statyczne. Zawierają one jedną wartość, np. link do strony www, tekst, numer telefonu, dane kontaktowe. Treści kodu statycznego nie można w żaden sposób edytować. Tego typu technologia znajduje swoje zastosowanie w prostych aplikacjach, np. kierujących do strony internetowej, na której można znaleźć informacje o koncercie.

Alternatywą dla statycznych kodów QR są te dynamiczne. Ich główną zaletą jest możliwość edytowania zawartości nawet po tym, jak kod został wygenerowany i udostępniony. Oznacza to, że można w nim zmieniać linki, teksty czy dane w czasie rzeczywistym, bez konieczności tworzenia nowych kodów. Z takiego rozwiązania chętnie korzystają firmy, które chcą poprzez kody QR informować o promocjach, ofertach, rabatach.

Z czego składa się kod QR?

Kod QR wygląda jak prosta siatka czarno-białych kwadracików. Za tym niepozornym wyglądem kryje się jednak zaawansowana technologia, która sprawia, że jest tak prosta, szybka i efektywna w działaniu. Jej podstawą jest struktura, na którą składają się:

• moduły – małe kwadraty, które tworzą siatkę kodu QR; przechowują wszystkie dane zawarte w kodzie, od tekstów po linki; im więcej modułów, tym więcej informacji można zapisać;
• ciche strefy – białe przestrzenie wokół kodu QR; ich rolą jest pomoc urządzeniom skanującym poprawnie zidentyfikować kod i odczytać zawarte w nim dane;
• wzorce – w narożnikach kodu QR znajdują się charakterystyczne wzory w formie dużych kwadratów, które pełnią rolę markerów dla skanerów; pomagają one rozpoznać orientację kodu QR i umożliwiają szybkie skanowanie.

Na czym polega skanowanie kodu QR?

Kiedyś, aby zeskanować kod QR, trzeba było instalować specjalne aplikacje. Dziś wystarczy zwykły smartfon. Dzięki kamerze i oprogramowaniu, które rozpoznaje wzory w kodzie, telefon jest w stanie szybko i precyzyjnie odczytać zawarte w nim dane. Skanowanie kodu QR opiera się na technologii, która umożliwia natychmiastowy dostęp do zawartych w nim informacji. Kiedy urządzenie skanuje kod, aparat lub kamera analizuje rozmieszczenie i wzór modułów w kodzie. Dzięki zaawansowanemu algorytmowi dekodowania, urządzenie przekształca te dane w format, który może być zrozumiany przez użytkownika, na przykład otwierając stronę internetową, wyświetlając tekst czy przekazując dane kontaktowe.

Czy kody QR są bezpieczne?

Mimo że wygodne i powszechnie używane, kody QR nie są idealne. Ich duża popularność sprawia, że stają się atrakcyjnym celem dla cyberprzestępców. Jednymi z głównych zagrożeń związanych z kodami QR są phishing, złośliwe oprogramowanie (malware), przekierowania na niebezpieczne strony. Tego typu cyberprzestępstwa mają na celu wyłudzenie danych osobowych, haseł, numerów kart kredytowych, przejęcie kontroli nad urządzeniem. Kody QR mogą także prowadzić do stron pełnych niebezpiecznych treści, takich jak pop-upy lub reklamy, które mogą śledzić dane, zbierać informacje o aktywności w Internecie lub zmieniać ustawienia urządzenia.

Jak bezpiecznie skanować kody QR?

Wiedząc o tych zagrożeniach, warto zachować ostrożność przy skanowaniu kodów QR. Podstawowe zasady bezpieczeństwa mówią, aby zawsze sprawdzać, skąd pochodzi kod, a jeśli znajduje się w miejscach podejrzanych, takich jak nieznane plakaty czy broszury, lepiej zrezygnować z jego skanowania. Kolejną zasadą jest dokładne przyjrzenie się adresowi URL, na który prowadzi kod QR. Jeśli jest on niekompletny, zawiera dziwne znaki lub literówki, to może być sygnał, że ma się do czynienia z próbą oszustwa. W takich przypadkach warto zrezygnować z kliknięcia i sprawdzić stronę ręcznie, wpisując jej adres w przeglądarkę. Bezpieczeństwo zwiększy także zainstalowanie na urządzeniu aplikacji do skanowania kodów QR oraz oprogramowania antywirusowego. Takie aplikacje potrafią ostrzegać przed podejrzanymi stronami i zapobiegać otwieraniu niebezpiecznych linków, a także chronią przed złośliwym oprogramowaniem.

Uważać należy nie tylko przy skanowaniu kodów QR, ale także przy ofertach, które pojawiają się po zeskanowaniu kodu, szczególnie jeśli proszą o podanie danych osobowych, haseł czy numerów kart kredytowych.